Powstanie styczniowe to najdłuższy i największy zryw patriotyczny w historii Polski. Co prawda same walki nie były prowadzone w Grudziądzu, jednak w tamtejszej cytadeli więziono powstańców. Grudziądz, to także miasto z którego pochodzili walczący w powstaniu bohaterowie tacy jak Jan Cholewicz. Jego grób stał się symbolem, pod którym w sobotę złożono kwiaty.
Miasto pod zaborem pruskim
W okresie Powstania Styczniowego Grudziądz znajdował się pod zaborem pruskim, więc nie było możliwości, aby miasto zostało włączone w skład organizacji administracji państwa polskiego. To było miasto, gdzie ochotnicy, którzy chcieli brać udział w postaniu styczniowym, a funkcjonującym podczas zaboru pruskiego, po prostu zatrzymywali się, żeby przedostać się przez zieloną granicę i wziąć udział w walkach. Druga sprawa to jest przerzut materiału – czy to będzie uzbrojenie, czy wyposażenie – które szło z Gdańska właśnie, przez ten obszar przechodziło i było kontrolowane przez osoby, które działały w ramach tajnych struktur państwa polskiego – wyjaśnia Mariusz Żebrowski, historyk, archiwista, pedagog.